KNAF

Artysta wizualny, profesor na uczelni artystycznej i jednocześnie muzyk osadzony w samym sercu rozwijającej się właśnie sceny punkowej – oto Leszek Knaflewski, któremu Galeria Piekary poświęca wystawę z okazji przypadającej w tym roku dziesiątej rocznicy śmierci. Dzięki obracaniu się w zróżnicowanych środowiskach Knaflewski oglądał rzeczywistość z rozmaitych perspektyw, a rezultat tych obserwacji przedstawia przygotowana przez nas ekspozycja.

Wystawa bynajmniej nie jest zbiorem nieruchomych, zastygłych na ścianach obiektów – przeciwnie, należy ostrożnie poruszać się pomiędzy instalacjami: manekinami w wojskowych strojach do złudzenia przypominającymi człowieka, szklankami barowymi i wielką klatką symbolizującą uciskający system edukacji. Knaf zresztą nieustannie odnajdywał związek struktur politycznych z ludzkimi, codziennymi doświadczeniami – poniekąd w myśl zasady prywatne jest publiczne. Jego prace odnoszą się do dynamiki władzy, która zachodzi pomiędzy katolickimi politykami i duchownymi a społeczeństwem. Poza tym uważnie obserwował rozwijającą się tuż obok kulturę konsumpcjonizmu, która również stawała się narzędziem w rękach narodowych przywódców. Knaf w satyryczny sposób dokonał obnażenia ludzkich przywar – zachłanności i hipokryzji. W takim ujęciu sztuka przestaje pełnić wyłącznie funkcję estetyczną, a zaczyna uświadamiać poprzez głoszenie indywidualnej prawdy autora. Dużą rolę odgrywa tu wykorzystanie symboli istotnych w kulturze chrześcijańskiej i polskiej tradycji, artysta w ten sposób daje bowiem widzowi subtelny znak, że ma wiedzę historyczno-kulturową i może pewne elementy owej kultury przechwycić na własny użytek, dzięki czemu niejako odwraca hierarchiczną strukturę.

Prace te zostały stworzone już po rozwiązaniu Koła Klipsa, w którym Knaf działał w latach 80. Członkowie tej grupy odrzucali intelektualizm w pojmowaniu sztuki, koncentrując się na realizmie magicznym. Artystyczna droga Knafa była zatem wielowymiarowa, co zaowocowało dużą różnorodnością widoczną w jego pracach. Są to więc rysunki, instalacje i rzeźby, a wykorzystywane materiały to między innymi ołówek, pisak, węgiel czy akwarela, ale również drewno, lightboxy, szklanki i meble. Na wystawie obecne są również filmy; Knaf jako twórca pracowni Audiosfery zdawał sobie doskonale sprawę ze znaczenia wrażeń słuchowych i wytrwale penetrował pogranicza pomiędzy dźwiękiem a obrazem, toteż w jego ekranizacjach pojawiają się niepokojące odgłosy (w filmie „Spirit” nawet stukanie piłki do koszykówki o podłogę brzmi złowieszczo). W ten sposób artysta uczy uważności – prezentuje siłę oddziaływania władzy, jednocześnie nie atakując odbiorcy. Przekazuje narzędzia do dostrzegania skomplikowanych sieci społeczno-relacyjnych i zostawia z nimi widza, czekając na jego ruch.