Iluzje wszechwładzy

Interdyscyplinarny warsztat przygotowany przez specjalistów: geologa i historyka sztuki pozwoli zapoznać się z konserwacją dzieł sztuki w rozmaitych kontekstach. Punkt wyjścia stanowić będzie materiał zgromadzony na wystawie. Wśród poruszanych tematów znajdą się zarówno prawne aspekty renowacji czy przykłady złych i dobrych praktyk konserwatorskich, jak i aspekt kolekcjonerski. Cennym modułem warsztatu będzie możliwość praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy – już w trakcie spotkania.

W architekturze i sztuce kamień to budulec, materiał rzeźbiarski, element wystroju wnętrz. Niektóre minerały natomiast od wieków służą także jako pigment. Czy zastanawiasz się, jakie znaczenia niesie ze sobą użycie konkretnego rodzaju surowca na ścianie budynku czy posadzce wnętrza? Chcesz wiedzieć, jak niegdyś produkowano farby albo dlaczego mówimy o architekturze w kolorach ziemi? Poznajmy więc kamienne realizacje z najbliższej okolicy i zajrzyjmy do podręczników, by zrozumieć zastosowanie skały i spojrzeć na nią z innej perspektywy. Dotknijmy, potrzyjmy, pokruszmy i przekonajmy się, że użycie kamienia w sztuce jest szersze, niż myślimy.

Nie jest wymagane wcześniejsze przygotowanie, warsztat przeznaczony jest dla osób początkujących lub zainteresowanych tematem. Materiały do części praktycznej zapewnia organizator.

prowadzenie: Małgorzata Szczepaniak, Maciej Szymaniak

wiek: 14 +
bilet: 20zł

Wystawa opowiada o niemieckiej okupacji z perspektywy architektury i życia codziennego w ustanowionym przez Niemców w 1939 roku Warthegau (Kraju Warty). Nowy porządek wprowadzany podczas II wojny światowej miał skutkować całkowitą germanizacją zajętego obszaru. Architektura była jednym z kluczowym narzędzi realizacji tej polityki i miała stanowić ramę dla funkcjonującej pod okupacją społeczności. Plany i działania niemieckich decydentów były rozpowszechniane w prasie, radiu i kinach, by potęgować iluzje wszechwładzy.

Nie bez powodu Centrum Kultury ZAMEK podejmuje ten temat. Nasza siedziba, dawny Zamek Cesarski Wilhelma II, był jednym z obiektów przebudowanych i adaptowanych zgodnie z wytycznymi władz okupacyjnych. Stacjonował tu naczelnik okręgu, gauleiter Arthur Greiser, realizujący plany stworzenia wzorcowego okręgu której przykład można będzie wskazywać na kolejnych zdobywanych przez Rzeszę ziemiach. Docelowo Zamekmiał się stać jedną z siedzib Hitlera. Jego wnętrza są odzwierciedleniem dążeń okupantów, tytułowych iluzji totalnej władzy.

Początek opowieści na wystawie o okupowanych i okupantach otwiera symboliczne zestawienie eksponatów. Tworzą je pozostałości zniszczonych przez Niemców budynków i pomników zestawione z nazistowską mapą Warthegau.

Dużą część ekspozycji stanowią obiekty ukazujące jak wiara przywódców Rzeszy w zwycięstwo umacniała się w śmiałych wizjach przyszłości pod ich rządami. Podobne do siebie miasta i wsie miały być zamieszkane przez społeczności niemieckie, funkcjonujące w zgodzie z zasadami narodowego socjalizmu. Eksponowane plany, mapy, fotografie, dzieła sztuki oraz przedmioty codziennego użytku mówią o okupacji niemieckiej nie tylko z perspektywy władzy, ale także lokalnej ludności. Pochodzą w większości z polskich muzeów, ale także niemieckich i austriackich archiwów oraz zbiorów prywatnych. Jest to relacja zarówno o tragicznych losach Polaków, Żydów i innych grup narodowych, jak i Niemcach sprowadzanych na opanowane ziemie.

Od zakończenia II wojny światowej w 2025 roku mija 80 lat. „Iluzje wszechwładzy” przypominają, jak ważne jest wyciąganie wniosków z historii. Refleksja ta jest obecna na wystawie, a w sposób szczególny podejmuje ją – integralna z koncepcją wystawy – instalacja artystyczna Izy Tarasewicz. Praca artystki, stworzona w przestrzeni planowanej jako gabinet Hitlera, jest wieloznacznym komentarzem do historii dawno minionej, jak i tej, która rozgrywa się na naszych oczach.

kuratorka: Aleksandra Paradowska
aranżacja: Wojciech Luchowski
identyfikacja wizualna: Piotr Kacprzak
współpraca kuratorska: Annika Wienert
konsultacje historyczne: Christhardt Henschel, Katarzyna Woniak
produkcja: Bartosz Wiśniewski

organizator: Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu
partnerzy: Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie, Fundacja im. Maxa Webera
Wystawę współfinansowano ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.